Consolidated PBY Catalina
De Consolidated PBY Catalina, kortweg Catalina, is een amfibisch vliegtuig (watervliegtuig of vliegboot), dat zowel vanaf het water als vanaf land kan opereren. Het is één van de succesvolste en met ruim 4.000 exemplaren, het meest gebouwde watervliegtuig ooit.
PBY’s
Het proefmodel maakte in 1935 zijn eerste vlucht. Twee jaar later kwamen de eerste ‘PBY’s’ in dienst van de Amerikaanse marine. De eerste varianten (PBY 1 t/m 5) waren vliegboten, daarna kwam de versie PBY-5A die als amfibie werden gebouwd: vliegboten met een intrekbaar landingsgestel. Het is de Britse luchtmacht die de naam ‘Catalina’ bedacht. Sindsdien worden alle PBY’s Catalina genoemd.*
* Behalve in de USA daar blijven en zijn ze nog steeds PBY en in Canada zijn de Canadees gebouwde PBY’s Canso’s genaamd.
Marineluchtvaartdienst
Onze Catalina is in gebruik geweest bij de Marineluchtvaartdienst (MLD). De eerste Catalina’s werden afgeleverd in 1941 in Nederlands-Indië en hebben deelgenomen aan de strijd tegen Japan. Ook zijn Catalina’s ingezet tijdens de dekolonisatie oorlog in Indonesië (1945-1949) en later ook in Nieuw-Guinea. Totaal zijn er 87 in dienst geweest. Een aantal is vanaf 1955 ook nog ingezet bij de Opsporings- en reddingsdienst van de Marineluchtvaartdienst.
Onze 'Cat'
De Catalina van het Nationaal Militair Museum, met registratie 16-212, werd gebouwd in november 1943. Het toestel werd in 1951 aangekocht en op 29 mei 1952 in dienst gesteld. Op 10 juni 1952 werd de vliegboot overgevlogen naar Nieuw-Guinea waar het voornamelijk werd gebruikt voor patrouille- en transportvluchten. Op 7 december 1953 werd het toestel teruggevlogen en daarna ingedeeld bij squadron 8 op het Marinevliegkamp Valkenburg en ingezet voor reddingsdiensten. Op 4 februari 1957 werd het vliegtuig, met 2940 vlieguren, uit dienst gehaald.
In 1957 werd het toestel overgedragen aan Bosbad Hoeven. Daar heeft het jarenlang als speelobject gestaan. De ‘Cat’ werd in 1984 overgedragen aan het Militaire Luchtvaartmuseum. Het toestel was zo groot dat het alleen buiten kon staan. Daardoor is de toestand verslechterd.
Restauratie
Enkele jaren geleden bood de Stichting Neptune Association, onder leiding van Prudent Staal en Peter Versteeg, aan om onze Catalina op te knappen en weer uiterlijk toonbaar te maken. De werkzaamheden omvatten onder meer het opnieuw bedoeken van de roeren en de vleugels, het weer in originele staat brengen van de blisters (de bekende bolle ramen aan beide zijden van de romp achter de vleugel) zodat daar weer mitrailleurs in kunnen worden geplaatst. Verder wordt het bommenrichtluik hersteld en wordt de neuskoepel met mitrailleurs teruggezet op de neus van het vliegtuig.
Aanvankelijk vonden de werkzaamheden plaats in Nieuw-Vennep in het Nationaal Transport Museum, maar na de sluiting van dat museum is de Catalina weer terug op onze thuisbasis, het Nationaal Militair Museum. Het werk is inmiddels vergevorderd en nadert nu zijn voltooiing. We willen natuurlijk dat de Catalina ooit weer in volle glorie te zien is voor publiek. Buiten zetten is geen optie, omdat daarvoor andere restauratieprocedures gevolgd hadden moeten worden om te zorgen dat het vliegtuig in alle weersomstandigheden bewaard zou kunnen blijven. Hopelijk krijgt de Catalina ooit een prominent plek in een museum.
