Infraroodkijkers voor geweren
’s Nachts militair opereren is moeilijk. Infrarood licht gaf militairen de mogelijkheid om in het donker te zien. Onze collectie bevat een aantal bijzondere wapens met infrarood richtmiddelen.
Zien in het donker
Aan het begin van de vorige eeuw ontdekte men infrarood licht. Dat is licht dat een menselijk oog niet kan zien, maar speciale apparatuur wel. Als je infrarood licht kunt gebruiken, kun je ’s nachts zien wat er om je heen gebeurt. Dit is voor militairen natuurlijk erg handig. In de jaren dertig en veertig experimenteerde het Nederlandse leger voor het eerst met infrarood licht. Het leger werkte daarvoor nauw samen met Philips. Er waren verschillende ideeën om infrarood licht militair te gebruiken: het kon bijvoorbeeld op vuurwapens worden gebouwd om in het donker te kunnen richten, of in schepen en voertuigen worden ingebouwd. Een bijzonder project kreeg de toepasselijke codenaam ‘Hans en Grietje’.
Hans en grietje
In de jaren veertig vocht het Nederlandse leger in toenmalig Nederlands-Indië. Het kon erg lastig zijn om ’s nachts de goede route te vinden in de tropische wouden. De reserve-majoor dr. Bruining kreeg een idee. Langs de route, zo stelde hij voor, moest er iedere tien meter een buisje met fosfor of cadmium worden geplaatst. Als de eenheid ’s nachts op pad ging, schenen ze met een infrarood schijnwerper om zich heen.
De vijand kon het licht niet zien, maar de buisjes lichtten wel op. Met een speciale infraroodkijker was dit zichtbaar. Zo kon de eenheid zijn weg vinden door de duisternis. Dit ‘Hans en Grietje’-systeem is in Bandoeng getest, maar bleek geen succes. Het was onhandig dat de route eerst in het daglicht moest worden uitgezet; en ook bleken sommige tropische bomen het infrarode licht te weerkaatsen.
De eerste kijkers
Een andere toepassing voor infrarood licht was op vuurwapens. Een speciaal team van het Nederlandse leger ontwikkelde samen met Philips het IROVI: Infra-ROod-VIzier. Omdat het project topgeheim was, stond in het contract dat het om een ‘infraroodcamera’ ging. Het systeem bestond uit een lamp en een kijker, die op een geweer vastgezet werden. De benodigde elektriciteit kwam van een accu.
Ook werden de wapens voorzien van een vlamdemper. Dit zorgde ervoor dat er geen vlam uit de loop kwam, zodat de positie van de schutter niet verraden werd. In ons Arsenaal hangt een van de eerste wapens met een infrarood richtmiddel. Het is een aangepaste M1-karabijn die eerst door de Landmacht en later door de Haagse politie is gebruikt.
En nu?
De afgelopen vijftig jaar is de technologie enorm vooruitgegaan. Omdat de techniek steeds beter werd en batterijen steeds sterker, konden de apparaten steeds kleiner worden. Door de jaren heen werden steeds meer wapens met infraroodkijkers uitgerust, van tanks en pantservoertuigen tot vliegtuigen en luchtdoelraketsystemen. Ook werden er andere technieken uitgevonden om ’s nachts mee te kunnen kijken, zoals helderheidsversterkers. Tegenwoordig krijgt iedere militair nachtzichtapparatuur mee als die nodig is voor de missie.
"'s Nachts kunnen zien: dat wil toch iedereen?" Mathieu Willemsen - Conservator
