Luik met graffiti uit Fort Rijnauwen
In het museum staat sinds eind vorig jaar een bijzonder luik uit Fort Rijnauwen, bij Utrecht. Jarenlang waren daar soldaten gelegerd, om de Nieuwe Hollandse Waterlinie te bemannen. Ze krabbelden er hun naam in het luik. Toen was het een uiting van verveling, nu is het luik een bijzonder museumstuk!
Nieuwe Hollandse Waterlinie
In de tweede helft van de negentiende eeuw is de Nieuwe Hollandse Waterlinie aangelegd. Bij een waterlinie worden hele gebieden onder water gezet om daarmee de vijand op afstand te houden. Het mocht niet te diep zijn, want dan kon de vijand er met een boot doorheen varen. Maar het mocht ook niet te ondiep zijn, want dan kon de vijand er doorheen waden.
Oude Hollandse Waterlinie
Er bestond al een Oude Hollandse Waterlinie ter verdediging van het westen van Nederland. De stad Utrecht lag daar buiten. De Nieuwe Hollandse Waterlinie bood de stad alsnog bescherming.
Een ring van forten
Om hele gebieden onder water te zetten, waren sluizen nodig die het water in de juiste richting leidden en het terugstromen tegengingen. Hoger gelegen plekken konden niet onder water gezet worden, en bleken daardoor kwetsbaar. Er werden forten gebouwd om de waterinlaten en het hoger gelegen gebied te beschermen. Dit werden strategische verdedigingspunten.
Vijand op afstand houden
Een fort als vesting kon daarbij ook weerstand bieden aan een oprukkende vijand. Met de komst van het vliegtuig hebben forten deze functie verloren, net als de waterlinie zelf.
Rijnauwen
Fort Rijnauwen, ten oosten van de stad Utrecht, is gebouwd tussen 1868 en 1871 in een veelhoekige vorm. Het heeft een ‘reduit’ (een verkleind verdedigbaar deel) en is voorzien van flankbatterijen om de dichtbij genaderde vijand alsnog buiten de muren te houden. Later zijn er verbeteringen aangebracht zoals bomvrije ruimtes en loopgraven van gewapend beton.
Samen met Fort Vechten had het de taak om de hoger gelegen Houtense Vlakte te verdedigen. Tegenwoordig is het fort in eigendom van Staatsbosbeheer. Om verder verval te voorkomen vinden er restauratiewerkzaamheden plaats.
Het luik met graffiti
Tijdens de restauratie is een luik gevonden in een deel dat niet meer voor restauratie te redden was. Hierdoor kon het luik aan het museum aangeboden worden. Het blijkt vol te zitten met graffiti van eind negentiende eeuw tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Het geeft een inkijkje in wie er zoal aanwezig was en wat hen bezighield. Wellicht een uiting van verveling – niet onlogisch wanneer je geïsoleerd in zo’n fort ingekwartierd zat.
"Gekken en dwazen schrijven op muren en ..." Paul van Brakel - Conservator
