De militaire politie
De Koninklijke Marechaussee is de militaire politie van de Nederlandse krijgsmacht. Het voert taken uit vergelijkbaar met die van de gewone politie. Maar, ze hebben vergaande bevoegdheden en worden in de meer extreme gevallen ingezet. De marechaussee is dan ook het legeronderdeel dat je het meest in het dagelijks leven kunt tegenkomen.
Gezien
Want wie herkent ze niet? Als grensbewakers: iedereen die vanaf een vliegveld in Nederland naar een land buiten het Schengengebied vertrekt of binnenkomt komt ze tegen. Het zijn de mensen bij de paspoortcontrole in hun herkenbare lichtblauwe poloshirts. Datzelfde geldt voor de beveiliging van de luchthaven zelf. Als ze wat formeler in uniform gestoken zijn, dan herken je ze aan de tressen (koorden) die ze aan de linkerzijde dragen.
Het meest in het oog springend zijn hun taken in de beveiliging van het Koninklijk Huis. Wil je een lid van het Koninklijk Huis feliciteren met een bloemetje, dan nemen zij die bij de poort aan. En natuurlijk, ook op TV te zien, de (ere-)escorte van de rijtoer op Prinsjesdag en bij staatsbezoeken.
Wist je dat de Koninklijke Marechaussee het legeronderdeel is dat het hoogste percentage vrouwen in dienst heeft?
Ongezien
Waakzaamheid en veiligheid zijn ook taken die meer van achter de schermen worden uitgevoerd. Dat levert een heel ander beeld van de marechaussee op; ze zijn er op de achtergrond, maar je ziet ze niet in het straatbeeld. Wanneer er in Nederland bijvoorbeeld een aanslag plaatsvindt, dan blijkt er altijd ergens een eenheid achter de hand te zijn om met vergaande bevoegdheden tussenbeide te komen.
Voor ons gevoel van veiligheid is het geruststellend te weten dat zo’n eenheid bestaat en dat we niet aan de willekeur van de dag zijn overgeleverd. We hebben het over goedgetrainde militairen die in staat zijn in actie te komen in zeer gewelddadige situaties of waar risicovolle dreigingen vanuit gaan.
De roerige jaren ’60 en ‘70
Legendarisch zijn de jaren ’60 en ’70. Er wordt met nostalgie teruggedacht aan het vrijheidsdenken uit die tijd. Je zag dat normen en waarden van de oudere generatie uit de jaren ’50 niet meer klakkeloos werden overgenomen. Dat leverde de nodige wrijving op met demonstraties en manifestaties (denk bijvoorbeeld aan de zogenaamde ‘Nozemrellen’). Soms verliepen deze rustig, soms liepen ze stevig uit de hand. De politie was niet altijd bestand om hiertegen op te treden door hun beperkte bevoegdheden, materieel en personeel. Bijstand kon worden geleverd door de Koninklijke Marechaussee. In het begin gebeurde dit af en toe, maar door de aanhoudende demonstraties, manifestaties en de verharding van de acties, ontstond de behoefte om een speciale eenheid paraat te houden.
De dreigingen bleven niet bij demonstraties in Nederland alleen, ook in het buitenland gebeurde er dingen die speciale aandacht vereiste voor de algemene veiligheid. Er ontstond een specialisme als overbrugging van de gewone politie, om in actie te komen in extreme gevallen. Hiervoor zijn de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB) en de Hoge Risico Beveiliging (HRB) opgericht.
Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten
De Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB) werd in 1975 opgericht. De terreuraanslag tijdens de Olympische Spelen in München (1972) was een gebeurtenis die de urgentie benadrukte om na te denken over een eenheid die in staat zou zijn om met dergelijke gewelddaden om te gaan. Nu er toch aan zo’n eenheid werd gedacht, kwamen er al snel meerdere taken naar boven: persoonsbeveiliging van ministers op buitenlandse reizen maar ook buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders die hier op bezoek komen.
Duitsland, dat zelf begin jaren ’70 met terreurgroepen te maken had, vormde het grote voorbeeld. De Grenzschutzgruppe 9 (GSG 9) trainde zelfs de eerste rekruut van de BSB. Eerst werd het nog als een neventaak beschouwd, maar al snel werd duidelijk dat er een aparte eenheid met een eigen specialisme voor nodig was.
Tegenwoordig is de eenheid uitgegroeid met specifiek omlijnde taken. Er zijn beveiligings-, observatie- en arrestatieteams gevormd. Dat betekent dat zij gericht mensen selecteren en ze met eigen materieel opleiden. Echte specialisten dus.
"Zonder vrees en zonder blaam. De eeuwenoude wapenspreuk van de Koninklijke Marechaussee." Paul van Brakel - Conservator
