Oudste soldatenkistjes
Aan het begin van het Arsenaal, tussen de eeuwenoude uniformen, boeken en geweren, staat een uniek paar soldatenkistjes. Het zijn de oudst overgebleven kisten, die meer dan tweehonderd jaar geleden werden gedragen.
Ontwikkeling van het uniform
Voor 1750 waren er nog nauwelijks uniformen. De meeste soldaten waren huurlingen en iedereen moest zelf voor zijn kleding zorgen. Alleen de wapens werden centraal verstrekt. Langzaam maar zeker begon dit te veranderen. Legers werden groter en beter georganiseerd, en gestandaardiseerde uniformen waren hier onderdeel van. Rond de Napoleontische tijd was er voor het eerst sprake van een uniforme aankleding van Nederlandse troepen. De jasjes en broeken hadden felle kleuren zodat de eenheden herkenbaar waren, ook in de grauwe deken van rook die over de slagvelden lag.
Cynische naam
De oudste kistjes in onze collectie zijn specifiek ontwikkeld voor infanteristen, soldaten te voet. Ze werden aan de onderkant beslagen met noppen om slijtage tegen te gaan. Als er een langeafstandsmars gemaakt moest worden, smeerden de soldaten hun schoenen in met teer. Vervolgens gingen ze in een bak met gemalen schelpen staan. Het teer hardde uit en dan zat er een extra beschermlaag op de schoenen. Verschil tussen de rechter- en linkerschoen was er overigens niet: beide schoenen kon je aan beide voeten dragen. Uiteindelijk vormde het leer zich naar de voeten van de drager, waardoor het verschil tussen links en rechts vanzelf ontstond. Het verhaal gaat dat militaire schoenen nog altijd ‘kisten’ heten, omdat de Engelsen ze ‘coffins’ noemden: grafkisten. Een cynisch idee, om in doodskistjes naar het slagveld te marcheren…
Ontwikkeling militair schoeisel
Door de eeuwen heen ontwikkelden de kisten zich steeds verder. Comfort en veiligheid stonden voorop. Opvallend is dat kisten steeds hoger werden: de eerste kistjes kwamen niet boven de enkel uit, terwijl moderne gevechtslaarzen ook de onderkant van het been beschermen. Hoge laarzen houden bovendien vuil en insecten buiten.
Het Nationaal Militair Museum heeft een grote verzameling militair schoeisel. Van kisten en formele schoenen tot ceremoniële schoenen, sportschoenen, en zelfs klompen. Schoenen van voor de negentiende eeuw zijn echter maar heel weinig overgebleven. Onze kistjes in het Arsenaal zijn dus echt uniek!
Schoenenpasmobiel
Eeuwenlang droegen Nederlandse militairen allemaal dezelfde kisten, maar daar komt nu verandering in. Vanaf volgend jaar mogen militairen zelf kiezen welke gevechtslaarzen ze willen dragen. Er komt een speciale schoenenpasmobiel. Dit is een aangepaste vrachtwagen die van kazerne naar kazerne zal rijden, waarin de soldaten de kisten kunnen bekijken, passen en uitproberen. Na twee eeuwen gestandaardiseerd schoeisel mag iedere soldaat uiteindelijk toch weer zelf kiezen wat hij draagt!
"Stevig in je schoenen staan! Voor militairen extra belangrijk." Paul van Brakel - Conservator
