Supermarine Spitfire
De Supermarine Spitfire is misschien wel het meest bekende jachtvliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog. In 1934 begon R.J. Mitchell met de bouw van het prototype dat op 5 maart 1936 zijn eerste vlucht maakte. Wat maakte dit toestel zo bijzonder en wat was het aandeel van de Spitfire bij de Nederlandse Militaire Luchtvaart?
SUPERMARINE SPITFIRE
Op 3 juni 1936 bestelde het Britse Ministerie van Defensie een eerste serie van 310 jagers, waarvan de eerste in 1938 werden afgeleverd aan de Royal Air Force. Van de Spitfire werden zo’n 20.000 toestellen gebouwd in 24 verschillende uitvoeringen voor vele luchtmachten en voor uiteenlopende taken. Opvallend; de Supermarine Spitfire was het eerste Engelse jachtvliegtuig dat vrijwel volledig werd uitgevoerd in aluminium.
Bij de Royal Air Force
OPERATIES
Na het begin van de Tweede Wereldoorlog, waarbij Nederland al bezet was en de regering uitgeweken naar Engeland, werden in 1941 en 1942 Spitfires aangeschaft met financiële middelen en vele giften middels het Prins Bernard Fonds (PBF). Maar liefst zo’n 74 zogeheten ‘presentation’ toestellen konden worden gefinancierd voor de RAF. Deze toestellen vlogen bij tientallen squadrons met niet alleen Engelse vliegers, maar ook Nederlandse en Poolse vliegers.
De aangekochte ‘presentation’ Spitfires hadden Indische en Nederlandse namen. Deze kisten vlogen dan wel bij de RAF met Engelse kentekens, maar vaak in het klein stond de Nederlandse naam met soms een klein oranje driehoekje onder de cockpit vermeld.
Tijdens D-day bood het no.322 ‘Dutch’ Squadron RAF bescherming boven het eiland Wight. In juli 1944 kreeg het geleidelijk aan de Spitfire Mk.IX die geschikter was voor grondaanvallen. Deze toestellen werden ingezet voor met name grondaanvallen boven Frans grondgebied. Een half jaar na D-Day kon het squadron in januari 1945 ‘verhuizen’ naar het Nederlandse Woensdrecht dat al bevrijd was. Februari 1945 opereerde men vanaf Schijndel en in april 1945 vanaf Twenthe. West- en Noord-Nederland waren toen nog bezet door de Duitsers. In mei en juni 1945 vloog men vanaf het Duitse Varrelbush voor grondaanvalsmissies. Tijdens de vele operaties van het squadron komen helaas vele Nederlandse vliegers om.
Onderscheppen V1
Van 20 juni tot 21 juli 1944 had het 322 Squadron als belangrijkste taak het onderscheppen van de V1 en was daarvoor tijdelijk uitgerust met de Spitfire Mark XIV’s (herkenbaar aan de elliptische vleugeltips). Voor het bestrijden van de V1 was de ronde vleugeltip beter. De V1’s werden vanaf 13 juni 1944 richting Londen gelanceerd, eerst vanuit Normandië en later vanaf de Belgische kust. In totaal heeft het 322 Squadron 111 V1’s uit de lucht gehaald.
Bij de Nederlandse Militaire Luchtvaart
SPITFIRE
Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakte het No. 322 ‘Dutch’ Squadron na zijn oprichting in juni 1943 gebruik van de Spitfire F. Mk. V voor aanvallen in de bezette gebieden op het continent en de F. Mk. XIV ter verdediging van Engeland tegen de V1. In oktober 1945 werd het Squadron overgeplaatst naar de vliegbasis Lasham in Engeland waar de Spitfires werden ingeleverd en het Squadron ontbonden.
In juni 1946 werden de eerste Spitfires afgeleverd voor de Jachtvliegschool (JVS) op de Vliegbasis Twenthe. Kort daarna werd de 322e Jachtvlieg Afdeling opgericht binnen de JVS die de traditie van het 322 Squadron zou voortzetten. Na een verblijf in Nederlands-Indië, werd het begin 1951 omgevormd tot een ‘maandvliegsquadron’ en overgeplaatst naar de Vliegbasis Soesterberg. Hier vlogen reserve-vliegers maandelijks een aantal uren met de Spitfire om hun vliegvaardigheid op peil te houden. In 1952 werd de Spitfire in Nederland vervangen door de Gloster Meteor straaljager. De laatste Spitfires werden door de Koninklijke Luchtmacht in juni 1954 afgeschreven.
ONS MUSEUMEXEMPLAAR
De Spitfire in het NMM is een LF.Mk.IXc die in 1943 gebouwd werd bij Vickers Armstrong, in de Castle Bromwich Factory. Op 25 oktober 1943 werd het ondergebracht bij het No. 485 Squadron (RAF), met registratie MJ143. Vanaf Hornchurch vloog de Spitfire offensieve acties tegen gronddoelen, zogenaamde ‘Ramrods’ en maakte escortevluchten met B-26 Marauders. Uitgerust met extra brandstoftanks escorteerde de MJ143 Amerikaanse B-17 bommenwerpers. In maart 1944 vinden we de MJ143 terug in de handen van het No. 66 Sqaudron dat gestationeerd is op North Weald. Ook dit squadron maakte met MJ143 vooral escortevluchten met middelzware bommenwerpers als de B-25 Mitchell, B-26 en Mosquito’s.
Op 19 mei 1944 raakt het toestel beschadigd als het een boom raakt. Maar de Spitfire is op tijd gerepareerd om deel te nemen aan Operation Overlord, D-Day. Het maakt die dag, 6 juni 1944, twee sorties zonder vijandelijke toestellen tegen te komen. Na patrouilles over de stranden en later weer escortevluchten werd de laatste operationele vlucht op 30 juli 1944 gemaakt. Tijdens deze vlucht raakt het toestel beschadigd en na reparatie keert het in december van dat jaar nog voor een paar dagen terug bij het 66 Squadron. Daarna wordt het overgebracht naar No. 39 MU, daar bleef het toestel tot het in 1946 verkocht werd aan Nederland.
Het toestel werd vervolgens naar Twenthe overgevlogen. Begin 1951 gaat het naar 322 Squadron op Soesterberg en vloog daar tot 1953. In 1954 werd het een tentoonstellingsvliegtuig en in 1960 uitgeleend aan het Aviodrome op Schiphol. Vanaf juni 1968 werd de Spitfire opgenomen in de collectie van het Luchtmachtmuseum op Soesterberg. Sinds december 2014 is de MJ143 te bewonderen in het Nationaal Militair Museum, op de voormalige vliegbasis Soesterberg.
Specs
- Krijgsmachtonderdeel: Koninklijke Luchtmacht
- Periode: 1943 – 1954
- Functie: luchtverdediging, grondaanvallen, escorte
- Bemanning: 1
- Fabrikant: Vickers Supermarine Ltd.
- Motor: Rolls Royce Merlin 66, 12-cilinder lijnmotor, 1725pk
- Max. snelheid: 657km/u
- Max. hoogte: ca. 13.700m
- Gewicht: 3940kg startgewicht
- Vliegbereik: 700km
- Bewapening: 2x Hispano Suiza Mk.5 20 mm kanon, 4x Browning .303 mitrailleur, 2x 250 lb of 1x 500 lb bommen
- Bijzonderheden: de Spitfire Mk. IX was na de Tweede Wereldoorlog het eerste jachtvliegtuig van de Nederlandse luchtstrijdkrachten, maar ook het laatste jachtvliegtuig met een propellermotor.
