Duitse kamikaze: de ‘V1 met cockpit‘
In onze collectie bevindt zich een zeer zeldzame en technisch bijzondere versie van de Fieseler F 103, beter bekend als de Vergeltungswaffe Eins: de V1. Deze vliegende bom was het eerste functionele kruisvluchtwapen. Ooit ontwikkeld door Nazi-Duitsland in hun enorme Versuchsanstalt (met een oppervlakte van 25 km² en 12.000 werknemers – onder wie een aantal Poolse dwangarbeiders. Bij de uiteindelijke productie kwamen vele duizenden dwangarbeiders om het leven) in het, aan de Oostzee gelegen, Peenemünde.
Ook de eerste ballistische langeafstandsraket, de V2, werd daar uitgevonden en beproefd. Er werden vanaf juni 1944 ruim 9.500 V1’s op Engeland afgeschoten en bijna 2.500 op doelen in België, zoals geallieerde troepenconcentraties en de haven van Antwerpen. De laatste lanceerinstallatie werd op 29 maart 1945 in Nederland veroverd, waarmee de dreiging van de V1 werd beëindigd.
Duitse kamikaze
Of toch niet? De Duitsers werkten namelijk aan een bemande versie van de V1, die voor zelfmoordmissies ingezet zou moeten worden. Deze versie, de Fieseler Fi 103R Reichenberg was simpelweg een V1 met een cockpit, die onder een Heinkel 111 bommenwerper werd gehangen. Dicht bij de plaats van bestemming werd de Reichenberg afgeworpen, waarna de zelfmoordpiloot de motor startte en het toestel op het doel liet neerstorten.
1% overlevingskans
In theorie zou de vlieger zich vlak voor de inslag nog in veiligheid kunnen brengen door uit de cockpit te springen en zijn parachute te gebruiken. De kans om het te overleven was in werkelijkheid vrijwel nihil, aangezien de cockpit buitengewoon krap was en zich pal voor de inlaat van de straalmotor bevond. Als de vlieger ging staan werd hij waarschijnlijk tegen de motorinlaat gezogen. Door de Duitsers zelf werd de overlevingskans op maximaal 1% geschat.
Een on-Duits idee
Het toestel had moeten worden ingezet bij het Leonidas-squadron van Kampfgeschwader 200, de ‘zelfmoordeenheid’ van de Luftwaffe. Het squadron was genoemd naar de Spartaanse koning Leonidas die lang geleden met een kleine groep getrouwen bij Thermopylae kort stand hield tegen het overmachtige Perzische leger. Maar volgens Reichsminister für Bewaffnung und Munition Albert Speer was de hele onderneming een verspilling van middelen en goed opgeleid personeel. En hoewel testpilote – en fanatieke nazi-aanhanger – Hanna Reitsch het idee persoonlijk bij de Führer ging pitchen, vond Hitler zelf het gebruik van zelfmoordpiloten maar ‘on-Duits’. De Reichenberg werd in 1944 getest, maar is nooit operationeel ingezet. Het project werd gestopt.
Een uniek exemplaar
Van de reguliere V1 zijn er in musea over de hele wereld tientallen exemplaren te zien. Dat geldt niet voor de zelfmoordvariant. Er zijn vandaag de dag in de wereld maar zeven originele exemplaren van de Reichenberg bekend, waarvan vier in Europa. Het exemplaar van het Nationaal Militair Museum is in 2019 gerestaureerd voor de expositie Hij of Ik. Daarbij bleek dat zich onder de verflaag, die er waarschijnlijk ergens in de jaren zestig is opgesmeerd, het originele spuitwerk bevond. Een deel van de recente laag is verwijderd, waardoor de haastige groene spuitstrepen uit het voorjaar van 1945 weer te zien zijn.
"De Reichenberg is na afloop van de wisselexpositie 'Hij of Ik' opgenomen in de vaste tentoonstelling. Hij is te vinden onder de hangende V1 en V2 in het Arsenaal." Dirk Staat - Conservator
