Val Berlijnse Muur

Duitsland en Oostenrijk
worden opgedeeld

Toen de Tweede Wereldoorlog eindigde, werden Duitsland en Oostenrijk door de geallieerden bezet. De Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en de Sovjet-Unie claimden allemaal een gedeelte van het grondgebied. Ook Berlijn en Wenen, de hoofdsteden, werden in vier bezettingszones opgedeeld. Door Duitsland (en Oostenrijk) zelf te besturen, voorkwamen de geallieerden een machtsvacuüm. Ook konden ze zo bepalen welke politieke, economische en juridische keuzes gemaakt werden.

Spanning

Tussen de Amerikanen, Britten en Fransen enerzijds, en de Sovjet-Russen anderzijds, ontstond echter al gauw spanning. De Sovjets legden in hun bezettingszone het communisme op, en haalden veel grondstoffen, machines en ander kapitaal weg. De westerse landen maakten hun gebieden juist democratisch en probeerden het land weer op te bouwen.

Scheiding oost en west

Ook in Berlijn, dat midden in Oost-Duitsland lag, was een grens: de helft van de stad was immers westers. Hier konden Oost-Duitsers nog makkelijk in West-Berlijn, dus in West-Duits gebied, terechtkomen – een grens midden in een stad is nauwelijks te bewaken. Om te voorkomen dat Oost-Duitsers massaal naar West-Berlijn trokken, besloten de DDR en de Sovjet-Unie tot de bouw van een muur.

Aan de Oost-Duitse kant kwamen er wachttorens met zoeklichten waarop militairen met automatische wapens stonden. Aan de westerse kant was die barrière er niet, en werd de muur uiteindelijk een groot schilderdoek voor graffitispuiters. Duizenden mensen hebben geprobeerd de Berlijnse Muur vanuit het oosten illegaal over te steken, en ongeveer tweehonderd mensen kwamen daarbij om het leven.

De val van de Muur

De muur heeft Berlijn ruim achtentwintig jaar in tweeën gedeeld. Aan het eind van de jaren tachtig hing verandering in de lucht. In Sovjet-Rusland en communistisch Oost-Europa ging het economisch bergafwaarts, en waren er steeds meer demonstraties voor vrijheid en democratie. Ook in de DDR werd grootschalig gedemonstreerd en de communistische partij besloot de regels voor het reizen naar West-Duitsland te versoepelen.

‘Sofort, unverzüglich’

Op 9 november 1989 was er een persconferentie waarin de versoepelingen werden aangekondigd. Een journalist vroeg wanneer deze ingingen. De partijsecretaris wist het niet, bladerde door zijn papieren en zei toen: ‘Sofort, unverzüglich’  – meteen, onmiddellijk. Dit was officieel niet juist, maar een grote menigte ging naar de muur en wilde naar het westen. Uiteindelijk gaven de grenswachten toe, en ging de muur open. Nog geen jaar later werd Duitsland weer één land.

Twee originele segmenten

Onder de luifel van ons museum staan twee originele stukken van de Berlijnse Muur. Toen de muur werd afgebroken, gaf de Duitse regering delen ervan weg. Een segment kwam al snel bij het Legermuseum terecht, een voorloper van ons museum. Het tweede stuk dat we bezitten, is in 2014 naar Nederland gekomen. De stichting Muurbrekers voer toen met historische zeilboten naar Berlijn om vier stukken van de muur op te halen. Dit stuk is beschilderd met graffiti. Beide stukken van de muur zijn meer dan 2.500 kilo zwaar en bijna vier meter hoog. Pas als je er dichtbij staat voel je hoe hoog dat is!