Veteraan vertelt: Jeroen Heuts
Om de PTSS die Jeroen Heuts (48) overhield aan zijn uitzendingen naar Bosnië om te zetten in iets positiefs, legt hij een militaire collectie aan van deze missies. Die worden op tentoonstellingen in binnen- en buitenland getoond. Hij hoopt hiermee eveneens erkenning en waardering uit te dragen voor veteranen die er erger zijn uitgekomen dan hij.
Jeroen Heuts (48) was militair bij de Koninklijke Landmacht en is nu politiemedewerker bij Team eenheid Amsterdam. Missies: UN LOG-T BAT Bosnië (1995) en SFOR Bosnië (1997).
Jeroen móest op 18-jarige leeftijd het leger in. “Ik was een van de laatste dienstplichtigen,” vertelt hij. “Omdat ik een technische achtergrond had, móest ik dienen. Daar had ik weinig zin in. Ik hoorde dat het vooral hangen was op de kazerne. Bij de uitnodiging voor de keuring zat een oproep om van je diensttijd een vredesmissie te maken. Ze zochten mensen die naar Bosnië wilden om de noodlijdende bevolking te helpen. Dat leek me beter dan hangen op een kazerne. Dus ben ik dat gaan doen. Na zes maanden werd ik al uitgezonden.”
Heftige dingen
Het werd het begin van een allesbepalende periode in zijn leven. “Aan de ene kant heb ik een fantastische tijd gehad en aan de andere kant een verschrikkelijke kuttijd,” laat hij weten. ‘’Het mooie was het kameraadschap, de verbondenheid en de maatschappelijke taak voor de bevolking. Als ik met verlof was, nam ik pijnstillers mee voor het lokale ziekenhuis. Dat was er niet. Ook voedsel was er nauwelijks. De supermarkten waren nagenoeg leeg. Ze moesten het hebben van de voedseltransporten.”
Dat maakte een enorme indruk op Jeroen. “Je zit zelf in een compound. Daar is eten genoeg. Maar buiten hebben ze honger en geen werk. Daarnaast zijn er heftige dingen gebeurd. Zo ben ik bekogeld met stenen, beschoten en onder schot gehouden. Daar werd niet over gepraat.” Maar er waren meer heftige dingen. “Een maatje van me beroofde zichzelf van het leven. De impact daarvan is gigantisch,” vertelt hij. “Daarnaast ben ik ook nog een keer met een voertuig op de rand van een diepe ravijn blijven hangen. En kwam ik als elektricien op de compound onder krachtstroom te staan. Bijzonder nare en heftige gebeurtenissen.”
Geen zin in menselijk contact
Toch besloot Jeroen daarna als beroepsmilitair door te gaan. Hij werd wederom uitgezonden naar Bosnië. Dit keer bij een bewakings- en beveiligingseenheid. “Door de aanwezigheid van de NAVO-macht met moderne tanks werd het Dayton akkoord afgedwongen bij de strijdende partijen,” laat hij weten. “De oorlog was voorbij. De werkvoorziening en het normale leven kwamen weer op gang. Toen ik geconfronteerd werd met een dodelijk ongeval hakte dat er enorm in. Ik ging me afvragen wat ik daar eigenlijk deed.”
Hij besloot de overstap naar de burgermaatschappij te maken. “Ik viel in een enorm gat,” zegt hij terugblikkend. “Ik had geen zin in menselijk contact. Ik haalde mijn vrachtwagenrijbewijs en ‘vluchtte’ Europa in.” Nadat zijn werkgever failliet ging, kwam hij bij de koeriersdienst van de politie terecht. Toen hij op een dag gevraagd werd om te schouwen bij een zwaar ongeluk, stortte hij in. Jeroen: “Het slachtoffer overleed in mijn handen. Ik ben mijn bus ingestapt en stond er een uur later nog.”
De tijd terugpakken
Een doortastende bedrijfsarts vroeg door naar zijn ervaringen in Bosnië. “Daar ben ik hem zo dankbaar voor,” zegt Jeroen. “Ik ben een jaar lang behandeld voor PTSS. Daarna ging het beter. Ik besloot te solliciteren naar een uniformfunctie bij de politie en kwam bij een verkeersteam terecht. Daar zit ik nog steeds. Ik ben goed terechtgekomen. Ik ben getrouwd en heb twee stiefdochters. Het mensenschuwe is nagenoeg verdwenen.”
Om zijn PTSS om te zetten in iets positiefs, en om erkenning en waardering uit te dragen voor de veteranen die er slechter uit zijn gekomen dan hij, ging Jeroen spullen verzamelen van de Nederlandse inzet in Bosnië tussen 1992 en 1995. “Inmiddels heb ik meer dan 1000 items,” vertelt hij enthousiast. Zijn verzameling is inmiddels zo bekend dat het gevraagd wordt voor tentoonstellingen. Zo ligt het bij het Muzej genocida in Sarajevo en bij het Geniemuseum in Vught. “Dat is toch fantastisch! Dan heeft alle ellende die ik heb gehad, zin gehad. Het heeft me 10 jaar van mijn leven gekost. Zo pak ik die tijd terug.”
Bijdragen aan vrede
Jeroen wordt soms nog wel eens zwetend wakker ‘s nachts. “Bepaalde gebeurtenissen blijven je achtervolgen. Oorlog is iets heel heftigs. Maar het heeft me een levenservaring gegeven waar ik de rest van mijn leven wat aan heb: het omgaan met mensen en culturen. Achteraf ben ik trots op wat ik heb betekend. Ik ben een klein radartje in het geheel geweest, maar heb wel kunnen bijdragen aan de ultieme prijs: vrede. En daar heb ik geen schot voor hoeven lossen!”
Ieder jaar eren we op Veteranendag alle militairen die waar ook ter wereld strijden voor onze vrede en veiligheid. Zoals Dominique Schreinemachers.
Ontdek ook haar verhaal
